معدي جي تيزابيت

71

معدي جي تيزابيت جي علامتن ۾ بک نه لڳڻ، کائڻ کان پوءِ پيٽ ۾ ڳرجڻ يا سور جو احساس، کائڻ کان پوءِ ڦٿڪڻ، وات ۾ ٿلهو يا تلخ ذائقو، ڪڏهن ڪڏهن ٿلهي ٽارڪي يا وات ۾ درد شامل آهن 

حڪيم عادل اسماعيل

موجوده دور ۾ جسماني محنت تمام گهٽ ٿي وئي آهي، عام طور تي ماڻهو صبح کان شام تائين آفيس ۾ ڪرسي تي ويهندا آهن ۽ پنهنجو ڪم سرانجام ڏيندا آهن، عورتون بورچي خاني ۽ گهر جي صفائي جو ڪم به تمام گهٽ جسماني محنت سان ڪنديون آهن. مصالحن کي پيسڻ لاءِ گرائنڊر تي سخت محنت ڪرڻي پوندي آهي، مارڪيٽ ۾ مختلف پسن واري مصالحن جي هڪ کان وڌيڪ پرڪشش پيڪنگنگ موجود آهن ۽ جيڪڏهن ڪا شيءِ هجي جهڙوڪ ڪارا مرچ وغيره ته گرائنڊر لڳ ڀڳ هر وقت گهرن ۾ ،، موجود هوندا آهن ان تي هٿ سان ڪم ڪرڻ گهرجي. 

صفائي لاءِ ويڪيوم ڪلينر موجود آهن، ڪجهه سال اڳ نوجوانن جو وڏو انگ اسڪول جي ميدانن، ڀرپاسي جي ميدانن يا گهرن جي اڳيان گهٽين ۾ ڪرڪيٽ، هاڪي، فٽبال، ڪوڏي ڪوڏي، ڏڪي ڏڪر، ونجھ وٽي وغيره کيڏندي ڏٺو ويندو هو، پر هاڻي اڪثر. نوجوان پنهنجو گهڻو وقت ڪمپيوٽر تي گذاريندا آهن، ۽ جسماني محنت ۽ ورزش وغيره کان پري هوندا آهن.

آفيس ۾ ڪم ڪندڙ ماڻهو صبح جو ناشتو به نه ڪندا، آهن.ناشتو بهترين نموني ڪرڻ گهرجي.۽  آفيس ۾ لنچ ڪرڻ ڇڏي ڏين يا وري سلاد، ريٽا، ميوو ۽ تازو رس استعمال ڪن، پر ڏٺو ويو آهي ته اڪثر ماڻهو مانجهاندي وقت تيز مرچن ۽ مصالحي دار کاڌو کائيندا آهن، جيڪي شوق سان پڻ کائيندا آهن. تنهن سبب آهستي آهستي صحت جي ڪيترن ئي مسئلن، خاص طور تي پيٽ جي بيمارين ۾ مبتلا ٿيڻ شروع ڪن ٿا.

ڪجهه ماڻهن کي بک بلڪل نه لڳندي آهي، جنهن ڪري هو کائڻ کان اڳ گوريون کائي ويندا آهن ته جيئن بک لڳي جڏهن معدي ۾ کائڻ کان پوءِ به کاڌو چڱيءَ طرح هضم نه ٿئي ته پوءِ هضمي دوا جو استعمال ڪئي وڃي.ٻار اهڙين سرگرمين کان به پري رهن ٿا. آئوٽ ڊور گيمز، ڪرڪيٽ، هاڪي، ڊوڙ ۽ جمپنگ، اهي ٻار ۽ نوجوان گهڻو وقت انڊور گيمز، ڪمپيوٽر، ويڊيو، موبائيل گيمز ۾ گذاريندا آهن.

ان سان گڏ ٻارن ۽ نوجوانن ۾ فاسٽ فوڊز، ڪولڊرنڪس، انرجي ڊرنڪس، برگر، مصالحا دار چپس ۽ ٻيون شيون کائڻ جو رجحان وڌي رهيو آهي، جنهن جي نتيجي ۾ سڄي پاڪستان ۾ بدهضمي، معدي ۽ آنڊن جي بيمارين ۾ اضافو ٿي رهيو آهي. ڇا ائين ٿي رهيو آهي؟، ڇو ته اسان مان اڪثر ماڻهو فطرت جي خلاف زندگي گذاري رهيا آهن، هاضمي جي نظام جون ڪيتريون ئي خرابيون آهن، پر هيٺ اسان ”گسٽوميٽائٽس“ بابت تفصيلي ڄاڻ ڏني آهي.

ڪاربوهائيڊريٽ، امينو ايسڊ ۽ پروٽين جا مرڪب انسان جي غذائي گهرجن ۾ اهم آهن، انهن جي فراهمي گوشت، ڀاڄين، سلاد جي اناج جهڙوڪ ڪڻڪ، جو، دال ۽ ميون ذريعي ٿئي ٿي، جيڪا اسان کائون ٿا، اها هر شيءِ جسم جو حصو آهي، ڇاڪاڻ ته اها ٿيندي آهي. هاضمي جي نظام جي مختلف مرحلن مان گذري ٿو، کاڌي جي هضم جو عمل وات مان لعاب جي ڇڏڻ سان شروع ٿئي ٿو.

وات کان پوءِ غذا ڳلي ۽ اعضاءَ مان گذري معدي تائين پهچندي آهي، جيڪڏهن معدي مان مختلف رطوبتن جو خارج ٿيڻ ڪنهن سبب جي ڪري متاثر ٿئي ٿو ته ماڻهوءَ جي بک گهٽ يا وڌيڪ يا هاضمي جو نظام متاثر ٿي سگهي ٿو. معدو اسان جو جسم آهي، اهو معدي جي ساڄي پاسي تري ۾ موجود هوندو آهي، اهو انگريزي اکر ”J“ جهڙو ڏسڻ ۾ اچي ٿو، اهو هاضمي جي نظام جو وسيع ترين عضوو آهي.

ڳلي مان کاڌو esophagus ذريعي معدي ۾ داخل ٿئي ٿو .معدي جي گنجائش هڪ گيلن جو ٽيون حصو آهي .معدي ۾ عضلاتي فائبر جي حرڪت کاڌي کي پيسڻ ۽ پتلي ڪرڻ لاءِ آهي .انهن مان اٽڪل هڪ ملين غدود ٿين ٿا . جنهن ۾ خاص ڪيميائي مادا نڪرندا آهن، انهن مان هڪ خاص قسم جو لعاب نڪرندو آهي، جنهن ۾ هائڊروڪلورڪ ايسڊ ۽ پيپسن هوندو آهي.

اهو نمي کاڌي ۾ پروٽين جي جزن کي ڦهلائڻ جو عمل شروع ڪري ٿو.پاڻيءَ ۽ ٻيون حليل غذائون جلدي معدي مان گذري وڃن ٿيون، جنهن سان هلڪو کاڌو معدي ۾ لڳ ڀڳ ٻن کان ٽن ڪلاڪن تائين رهي ٿو ۽ وزني کاڌو اٽڪل ڇهن ڪلاڪن تائين معدي ۾ وڃي ٿو. کاڌ خوراڪ جي ٻن ڪلاڪن کان پوءِ معدي ۾ هضم جو عمل تيزيءَ سان شروع ٿي ويندو آهي، اسان جو پيٽ پاڻي، گلوڪوز، الڪوحل ۽ ڪجهه سوزش واري دوائن کي جذب ڪري ٿو.

گيسٽرتس ۾ معدي جي اندرين مغز جھلي سخت سوز ۽ ڳاڙهي ٿي ويندي آهي ۽ ان مان زهريلي رطوبت نڪرندي رهندي آهي ۽ آهستي آهستي معدي تي اثر انداز ٿيندي آهي، مريض کي درد محسوس ٿيندو آهي جڏهن تيزابيت جو گهڻو مقدار هجي يا معدي خالي هجي. متاثر ٿيل علائقو کائڻ کان پوء.

گيسٽرائٽس جا ٻه قسم ٿين ٿا، هڪ قسم کي ايڪٽ چئبو آهي، جيڪو معدي جي جھلي جي عارضي سوزش آهي.

ٻيو قسم دائمي آهي .هي سوزش شروع ۾ ٿوري وقت لاءِ ٿيندي آهي ۽ بعد ۾ دائمي ٿي ويندي آهي .جسٽريٽ جا ڪيترائي سبب هوندا آهن .مثال طور مصالحي ،تڪڙي ۽ مسالي کاڌي جو استعمال ،تماڪ نوشي ،شراب ،آلوده پاڻي جو استعمال ،ذهني. دٻاءُ، ڊپريشن، ٽينشن، چانهه، ڪافي ۽ مٺايون جو گهڻو استعمال ۽ بيڪٽيريا ايڇ پائلوري به ان جو سبب بڻجي ٿو.

گيسٽرائٽس جي علامتن ۾ شامل آهن بک نه لڳڻ، کائڻ کان پوءِ پيٽ ۾ ڳرجڻ يا درد جو احساس، کائڻ کان پوءِ ٻرڻ، وات ۾ ترس يا تلخ ذائقو، ڪڏهن ڪڏهن ٿلهي ٽارڪي يا وات ۾ ٻرڻ جو احساس به شامل آهي. گيسٽرت جي شڪايت آهي، سڀ کان پهريان، پنهنجي کاڌي جي شيڊول کي چيڪ ڪريو.

وڌيڪ ٿلهي کاڌي، گيهه، گوشت، گهڻو تريل، سست هضمي ۽ ڳري خوراڪ کان پرهيز ڪريو (مثال طور گوبي، ڀُڻڪ، اروي، پالڪ، ماش جي دال) وغيره، اهڙيون ڪيتريون ئي شيون قدرتي شين ۾ به ذڪر ڪيل آهن.